Met zijn hand in de mijne blijven we zwijgend zitten. Als het tijd is om te gaan kijk ik hem aan. Zijn donkere ogen priemen in die van mij. Ik zeg hem dat ik van de week nog een keer langs kom. Hij knijpt in mijn hand en zegt: “Dat is goed hoor wijfie!”
Maar stiekem weten we alle twee, dit is de laatste keer dat we elkaar zullen zien…
Rust zacht lieve Oom Don.
21-03-1956 – 27-03-2023
Gek hoe dat gaat. Je hoeft er niks voor te doen. Want de tijd tikt wel door en dan opeens ben je een jaartje ouder. Sommige mensen kijken er echt naar uit. Vieren het uitbundig. Zelf sta ik er nooit zo heel erg bij stil. Ik vier het al jaren niet meer. Wel het leven maar niet zozeer het verjaren van die van mijzelf. Ik ben wel heel blij dat ik ieder jaar weer een kaarsje meer mag uitblazen want dat is niet iedereen gegeven. Maar dat vier ik liever niet in een bomvolle woonkamer. Het voelt dan zo verplicht. Iedereen van drankjes en hapjes te voorzien en tegelijk met niemand echt kunnen praten.
Liever geniet ik van de mensen om mij heen in de alle dagelijkse settings. Een goed gesprek met vriendlief. Een momentje met zoonlief. Een uur lachen en dollen met een gezellige collega. Uit eten en op vakantie gaan met de mensen die mij lief zijn. Momenten op stal die staan voor gezelligheid, ontspanning of gieren van het lachen. Straks ook weer lekker het water op met elkaar. Om zo maar eens wat bezigheden te noemen. Dat zijn voor mij eigenlijk de momentjes dat ik het leven vier.
Ik sta dus liever niet stil bij de upgrade die ik gehad heb. Maar vier liever mijn bestaan. Mijn aanwezig zijn hier op aarde. Mijn onderdeel in en aandeel aan het groter geheel. Daar sta je als kind natuurlijk niet bij stil. Nee, dat wil je vieren met taart, trakteren op school en een kinderfeestje. Hoewel wij vroeger niet veel te besteden hadden werden onze verjaardagen altijd gevierd. En de kinderfeestjes zelfs nog best uitbundig ook.
Ik kan mij herinneren dat we oer Hollandse spelletjes speelden en er was taart en aan het einde van de dag pannenkoeken. Maar we gingen ook bowlen en gourmetten. Mocht ik een keer de hele klas uitnodigen voor een disco bij mij thuis met aansluitend een slaapfeest. Hadden we een jaar lang ballonnen gespaard om op mijn verjaardag het hele huis vol te hangen. Om stipt 24.00 uur kreeg iedereen een naald van mijn moeder en mochten we alle duizend ballonnen kapot knallen. Een soort Chinees nieuwjaar maar dan op onze manier.
Nu doen we het dus rustiger aan. Ik mag van mijzelf uitslapen. Geen wekker en lekker lang in bed blijven liggen. Op het gemak samen met vriendlief de dag starten. De zon heb ik alvast cadeau gekregen, want die staat te stralen als ik beneden kom. De postbode brengt nog wat kaartjes. De telefoon rinkelt en de app staat ook niet stil. En ’s avonds gaan we lekker uit eten. Het was een prima dag om te verjaren.
Hoe anders is dit voor zoonlief. Hoewel hij er niks van heeft gezegd zie ik dat hij het totaal anders had aangepakt. Kratten bier, slingers en feest. Zonder taart maar wel met frituur en bitterballen en chips. Muziek, shotjes en schnaps tot in de late uurtjes. En daar hoef je niet eens voor jarig te zijn. Nee hoor!! Gewoon een simpele zaterdagavond, het liefst iedere zaterdagavond, is een prima dag voor een feest.
Inmiddels is het alweer een paar weken geleden dat ik de denkbeeldige kaarsjes mocht uitblazen. Ik hoop ook dit jaar weer vol te kunnen maken met mooie en fijne momenten. Dus ik zou zeggen: Proost op het leven!!
De rustige ochtend verbleekte bij het verontrustende telefoontje dat ik net na 12 uur mocht ontvangen. Nooit eerder hadden we elkaar aan de telefoon gehad. Maar bij het verschijnen van haar naam in mijn scherm wist ik dat het mis was. “Pa wil je graag nog één keer zien.” Vertelde ze. In allerijl haastte ik mij naar het ziekenhuis, waar onze “topoppasser”, die uiteraard veel meer voor mij betekend dan enkel oppasser, sinds een paar dagen verbleef.
Het ging niet goed met hem. Zijn situatie, die al niet al te best was, was in korte tijd achteruit gegaan. Beter worden was uitzichtloos. Niet wetende hoe ik hem aan zou treffen liep ik met bonkend hart het ziekenhuis in. Daar werd ik met open armen ontvangen door broer en zus, die ik misschien één keer eerder in mijn leven ontmoet heb. Ondanks de moeilijke situatie waren ze hartelijk en open naar mij. We deelden het zelfde verdriet.
Ik trof Chris aan in een comfortabele stoel naast zijn bed. Broodmager en moe. Maar met een glimlach op zijn gezicht. “Wat fijn dat je bent gekomen!” Zei hij. Mijn ogen vulde zich spontaan met tranen. Broer en zus lieten ons alleen zodat we op onze eigen manier afscheid konden nemen van elkaar. De reden van mijn bezoek. Hij kon niet meer. Hij wilde niet meer. Stoppen met medicatie was het enige lichtpuntje dat hij nu nog had. En hij keek er naar uit.
Terwijl het leven zich aan ons opdrong probeerde ik de pijnlijke situatie onder ogen te zien. Want, hoe doe je dat, afscheid nemen bij leven? Er was niets meer wat ik nog kon doen, behalve zijn handen vast houden en hij de mijne. Er zijn. Zijn in dit moment en naar elkaar kijken, beseffen dat dit het aller laatste moment is dat je elkaar echt kunt zien, echt kunt horen en echt kunt voelen.
Na twee uur was het tijd om mijn plek weer over te dragen aan zijn familie. De medicatie zou stoppen en vanaf dat moment was het wachten. Wachten tot zijn nieuwe reis zou beginnen…
❤️
Wat als je lichaam niet meer wil?
Wanneer er te veel aan wordt getrokken…
Wat als je lichaam steeds maar brozer wordt?
En ademhalen te zwaar…
Wat als je grens al zoveel maal verschoven is?
De geest nog wil maar de rek “van kunnen” er uit is…
Wat als leven overleven wordt?
En je lichaam zegt: ik kan niet meer…
Wat als leven vechten wordt?
Maar ook dat uiteindelijk niet meer helpt…
Wordt het dan tijd om los te laten?
Los van dit leven dat nu zo beklemt en zo benauwd…
Moedig besluit jij: het is tijd!
Tijd om los te laten en te gaan…
Los van hier en nu.
Los van alles wat ooit was…
Je kijkt nog een keer achterom.
Dapper neem jij afscheid van ons allemaal.
Zonder nog te hoeven vechten,
Laat jij los en wij laten je gaan…
❤️
16-04-1948 – 14-08-2019
***
Nieuwe uitdagingen aangaan is sinds enkele jaren wel bij mijn levensmotto gaan horen. Ik heb geen moeite met een vast patroon. Daar voel ik mij over het algemeen zelfs erg prettig bij. Maar zo nu en dan vind ik het leuk om iets nieuws uit te proberen en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Het kan dus voorkomen dat ik opeens iets heel erg leuk, bijzonder, fascinerend of mooi ga vinden en dat ik dit tot voor kort saai, stom of afgrijselijk vond. Uggs, wintersport, hakjes en zelfs de dood zijn hier enkele voorbeelden van. Vriendlief schudt geregeld zijn hoofd. “Vorig jaar vond je nog dit en nu is het opeens dat.”Altijd leuk zo’n verrassingselement al zeg ik het zelf.
Mij verdiepen in iets nieuws, boeken, internet en handleidingen uitpluizen en het nieuwe onderwerp uitproberen in de praktijk zorgen er voor dat ik nog enthousiaster wordt. Maar op sommige vlakken ook onzeker. Doe ik het wel goed? Zijn mijn eigen verwachtingen misschien niet te hoog gegrepen? Maar als het dan lukt, geeft het een enorm goed gevoel. Vervolgens wil ik alleen maar meer en beter presteren. De sportfotografie is hier een mooi voorbeeld van zoals jullie eerder hebben kunnen lezen op mijn blog. Ik ben nog steeds volop aan het experimenteren en zit bijna ieder weekend (door weer en wind) aan de kant met mijn toestel om verschillende teams op de foto te zetten.
Wat heb je nu dan weer? Zul je misschien wel denken.
Sinds het overlijden van mijn ouders vorig jaar heeft de uitvaartfotografie ook mijn interesse. Ik ben er achter gekomen dat dit fenomeen door heel veel mensen als raar wordt ervaren. Meestal zijn dit mensen die nog niet eerder een uitvaart van dichtbij hebben moeten regelen of er mee te maken hebben gehad. Wij hebben door bekenden uit de familie foto’s laten maken van de dienst van mijn vader en ook van die van mijn moeder. Dit heeft mij veel steun gegeven. En dat doet het overigens nog steeds. Het is een geruststellende gedachte dat ik de foto’s op een later tijdstip nog eens terug kan kijken en ik hoef ook niet bang te zijn dat ik iets vergeet van deze twee moeilijke dagen. Zo’n dag wordt vaak in een roes beleefd en hierdoor bestaat de kans dat er een hoop langs je heen gaat.
Ik hoef jullie als lezer ook niet te vertellen dat er een wezenlijk verschil zit tussen sport- en uitvaartfotografie. Afgezien van de snelheid natuurlijk ook de ambiance er omheen. In het laatste geval is het ook wat lastiger om ervaring op te doen.
De vraag die bekende mij tot nu toe gesteld hebben: “Wat ga je dan op de foto zetten?” De bedoeling is niet om met mijn telelens verdrietige mensen of de overledene op de foto te zetten. Maar door middel van sfeerbeelden, overzicht- en detailfoto’s wil ik proberen een herinnering aan de, over het algemeen, verdrietige dag vast leggen zodat nabestaande iets tastbaars hebben om op terug te kijken. Maar ook voor familieleden en vrienden die niet bij de dienst aanwezig konden zijn. Of voor kinderen die te klein waren om iets mee te krijgen van deze dag.
Een heel mensenleven lang worden er foto’s gemaakt. Dit begint al bij de geboorte. Waarom dan niet bij het afscheid van het leven?
Naar aanleiding van een gesprek met de uitvaartbegeleidster die de uitvaart van mijn moeder heeft geleid, heb ik nu een mooie en bijzondere kans gekregen om mij op fotogebied nog meer te ontwikkelen en te verdiepen. Een kans die vrij uniek is heb ik al begrepen van andere (uitvaart)fotografen. Helaas is er geen opleiding of cursus voor het werk als uitvaartfotograaf. Ik zal het dus moeten doen met mijn eigen creativiteit, mijn gevoel, en met ervaring. En ervaring krijg je alleen door iets veel te doen. Ze heeft voor mij een soort van stage plaats in het “leven” geroepen. De familie moet natuurlijk wel toestemming geven om mij tijdens deze dag te laten fotograferen. Maar als ze hier mee akkoord gaan probeer ik zo onopvallend mogelijk aanwezig te zijn en de gebeurtenissen vast te leggen. Uiteindelijk krijgen ze van mij het werk gepresenteerd op een cd-rom. Zelf doe ik zo ervaring op om hopelijk in de loop van de komende maanden een nieuwe tak van fotografie aan mijn portfolio toe te kunnen voegen en zelfstandig hiermee verder te kunnen gaan.
Naast dit alles krijg ik ook nog eens een kijkje in de keuken van het werk van de uitvaartbegeleidster. Ik heb hier erg veel respect voor gekregen. Het is een zwaar maar vooral mooi beroep dat inmiddels ook mijn interesse op een bepaald gebied heeft gewekt. Maar dat is allemaal voor later.
Laat ik mij nu eerst maar eens buigen over de aanschaf van mooie cd-doosjes, foto albums, visitekaartjes en briefpapier.
***
Wordt vervolgd…
Deborah Hamar 